Bóg Jeden w Trzech Osobach - 5

Synod w Sens (1140 lub 1141)
     Piotr Abelard (Abaelardus, Baiolardus, 1079-1142) jest jednym z największych mistrzów XII wieku. Wywarł on ogromny wpływ na ruch teologiczny swej epoki przez ciągle stosowanie logiki, która wówczas była nazywana dialektyką. Wprawdzie broni suwerenności teologii przeciw nominalistom: „nieopanowanym kuglarzom uzbrojonym tylko w swoją logikę… Rzucają się [oni] na swego Stwórcę, nie przyjmując żadnej prawdy, która by się nie dała ująć w sidła ich rozumowania” , lecz dla niego także siły rozumu prawie nie znają granic. Myślał więc, że każdą tajemnicę wiary można wyjaśnić. Jego traktat „O jedności i troistości Bożej” napisany przeciw nominaliście Roscelinowi, który wprowadził taką różnicę między Osoby Boże, iż dochodził praktycznie do „tryteizmu”, został spalony na poprzednim synodzie w Soissons (1121) za sprzyjanie sabelianizmowi. Abelard był wówczas jako zwykły kleryk profesorem na Wzgórzu Świętej Genowefy w Paryżu. Zostawszy potem mnichem, dalej wykładał teologię, najpierw w swoim opactwie St. Gildas (1123), potem w Paryżu aż do nowego Synodu w Sens (1140-1141) oraz w Cluny prawie do końca życia.
     Dla Abelarda rozróżnianie Osób w Bogu nie ma realnych podstaw. Sądzi, że przyjmujemy je dlatego, iż Bóg w swoim Objawieniu o tym postanowił. Św. Bernard począł go zwalczać po otrzymaniu listu opata Wilhelma z St. Thierry i ułożył dziełko pt. „Corctra quaedam capitula errorum Abaelardi”. Na własną prośbę Abelarda synod w Sens (Francja) rozpatrzył jego naukę. Abelard został jednak potępiony i apelował do papieża. Biskupi zebrani w Sens przesłali swój wyrok do zatwierdzenia Innocentemu II, co Papież uczynił w liście do Henryka, biskupa Sens. Abelard zmarł w klasztorze St. Marcel koło Cluny po spotkaniu się i pojednaniu ze św. Bernardem (12. IV. 1142). Zdążył napisać „Apologię” i list do papieża, w których wyraża swoje poddanie, kwestionując jednak ujęcie nauki swej przez Synod, szczególnie potępione zdania 1 i 2. Następca Abelarda na Wzgórzu Świętej Genowefy w Paryżu, Robert z Melun (1140-1167), bronił stanowczo swego mistrza przeciw św. Bernardowi. Wyrok synodu nie podaje żadnej noty teologicznej potępionych zdań.

1. Ojciec posiada pełną moc, Syn część mocy, Duch Święty nie posiada żadnej.
2. Duch Święty nie pochodzi z substancji [albo z mocy] Ojca ani Syna.
3. Duch Św. jest duszą świata.
5. Ani Bóg-Człowiek, ani osoba Chrystusa nie są [nową] Osobą w Trójcy Świętej.
14. Do Ojca, który od nikogo nie pochodzi, należy właściwie i szczególnie działanie, a nie mądrość i dobroć.
17. Powrót na końcu świata można przypisywać Ojcu.

Czytelnia: