Zasłanie Ducha Świętego - początek Kościoła

Wydarzyło się to prawdopodobnie w 30 roku naszej ery w Jerozolimie. Według Dziejów Apostolskich, 50 dni po święcie Paschy przybyły tu tłumy pobożnych Żydów "ze wszystkich narodów pod słońcem" oraz prozelitów, czyli - jak mówiono wówczas - pogan, którzy nie przyjęli wszystkich przepisów Prawa Mojżeszowego. Ściągnęli tu na żydowskie święto Pięćdziesiątnicy, zwane także Świętem Tygodni lub Zielonymi Świętami. Byli wśród nich także przestrzegający obrzędów żydowskich apostołowie. Owo święto przypadało w Palestynie na koniec zbiorów jęczmienia i początek żniw pszenicy, dlatego od dawien dawna Żydzi przynosili do świątyni jerozolimskiej dwa bochenki chleba z nowych zbiorów oraz pierwsze dojrzałe owoce na znak wdzięczności za szczodrość Wszechmogącego. Później Święto Tygodni - i tak było zapewne za czasów Jezusa - stało się pamiątką objawienia Boga Mojżeszowi na górze Synaj i podarowania mu Prawa, czyli Dziesięciorga Przykazań.
Nic nie zapowiadało, że w to święto Pięćdziesiątnicy stanie się coś niezwykłego. Tymczasem, jak skomentował w 20 wieków później francuski pisarz Daniel Rops, inne jednak, bardziej doniosłe objawienie nastąpiło tego dnia.

Szum, jakby uderzenie gwałtownego wichru
Jest zaledwie siedem tygodni po zmartwychwstaniu Chrystusa. Apostołowie, zapewne jeszcze oszołomieni niedawnymi wydarzeniami i wystraszeni, najchętniej przebywają we własnym gronie.
Tego dnia, rano, jak opisuje święty Łukasz w drugim rozdziale Dziejów Apostolskich, "znajdowali się wszyscy razem w tym samym miejscu", czyli - jak utrzymuje tradycja Kościoła - w Wieczerniku. Dalej następuje jeden z najbardziej plastycznych i niezwykłych opisów w całym Nowym Testamencie. "Nagle dał się słyszeć z nieba szum, jakby uderzenie gwałtownego wichru, i napełnił cały dom, w którym przebywali. Ukazały się im też języki jakby z ognia, które się rozdzieliły, i na każdym z nich spoczął jeden. I wszyscy zostali napełnieni Duchem Świętym, i zaczęli mówić obcymi językami, tak jak im Duch pozwalał mówić". Umiejętność mówienia obcymi językami zaliczana jest do charyzmatów, czyli darów Ducha Świętego. Nagły szum zwabia tłumy zdumionych i zaciekawionych przybyszów. Jedni dziwią się, że słyszą głoszone w ich własnych językach "wielkie dzieła Boże". Drudzy drwią z apostołów: "upili się młodym winem". Wtedy wkracza do akcji św. Piotr tłumacząc, że nie mogli oni się upić, gdyż jest dopiero dziewiąta rano, a skądinąd wiadomo, iż wina używano dopiero przy wieczornym posiłku.

Gdy przychodzi Pocieszyciel
Jaka szkoda, że autor Dziejów Apostolskich poskąpił nam dokładniejszego opisu tego wydarzenia. A przecież chciałoby się widzieć choćby reakcję apostołów, zapewne po raz kolejny zdumionych, bo doświadczających osobiście tego, co tak niedawno, tuż przed swoją śmiercią, zapowiedział Chrystus: "Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca pochodzi, On będzie świadczył o Mnie". Ale przecież dla autora tej księgi nie był najważniejszy opis wydarzeń, ale ich sedno.
Jak zauważa w swoich znakomitych "Rozmowach o Biblii" profesor Anna Świderkówna, Chrystus po zmartwychwstaniu spotkał się kilkakrotnie ze swymi uczniami, ale "dopiero w dzień Pięćdziesiątnicy nastąpił ów przełom, który przemienił ich raz na zawsze w nieustraszonych świadków Zmartwychwstania".
Przełomu tego dokonał nie kto inny jak właśnie zapowiedziany przez Jezusa Duch Święty, Duch Prawdy, który pozwolił im wreszcie pojąć wiele z tego, czego wcześniej, jak pisze święty Jan Ewangelista, "nie mogli udźwignąć".

Zesłanie Ducha - znakiem Mesjasza
Charakterystyczna jest tutaj postawa św. Piotra, który wobec rzeszy "mężów izraelskich", po raz pierwszy występuje jako przywódca apostołów i Głowa Kościoła. To, co mówi, jest pierwszym zwięzłym wykładem nauki apostołów i jakby streszczeniem Ewangelii, chociaż, jak wiadomo, zostanie ona spisana znacznie później. Do przybyszów i mieszkańców Jerozolimy przemawia płomiennie i z determinacją. Nie jest to ten sam Piotr, który trzyma się z daleka, gdy Jezusa prowadzą na sąd Annasza i trzykrotnie tchórzliwie zapiera się swego Mistrza. Ma on przed sobą, znowu zacytujmy prof. Świderkównę, różnorodny tłum, niepewny i niezdecydowany, czy ma się śmiać czy upaść na kolana. Piotr, wobec pobożnych Żydów, głosi chwałę Zmartwychwstałego Jezusa i nie waha się Go nazwać Mesjaszem, choć nie jest On tym Pomazańcem, jakiego oczekiwali Żydzi. Żydzi bowiem wyobrażali sobie Mesjasza jako tego, który spełni ich marzenia o świecie bez wojny, wyzwoli ostatecznie Naród Wybrany i zapewni mu świetność polityczną.
Jednak w tradycji żydowskiej właśnie zesłanie Ducha miało być ostatecznym znakiem ery mesjańskiej. Dlatego na początku swej mowy Piotr przedstawia Zesłanie Ducha Świętego jako zapowiadane przez proroka Joela wylanie Ducha "w ostatnich dniach". Apostoł mówi o Jezusie jako pośredniku zbawienia dla wszystkich ludzi. Zachęca zgromadzonych do nawrócenia i do chrztu w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów. Porywa za sobą trzy tysiące słuchaczy, którzy przyjąwszy głoszoną naukę, zostają ochrzczeni. To właśnie oni stanowią pierwszą grupę wiernych Kościoła, który objawił się światu w dniu Zesłania Ducha Świętego.

Kościół wychodzi z ukrycia
Narodziny Kościoła nastąpiły - ściśle biorąc - kilka tygodni wcześniej, na Golgocie.
Jak naucza Katechizm Kościoła Katolickiego - "znakiem początku i wzrastania Kościoła jest krew i woda wypływające z otwartego boku Jezusa ukrzyżowanego". Jak bowiem Ewa została utworzona z boku śpiącego Adama, tak Kościół narodził się z przebitego serca Chrystusa, który umarł na krzyżu. Natomiast w dniu Zielonych Świąt "Kościół publicznie ujawnił się wobec tłumów i zaczęło się rozszerzanie Ewangelii". Ojciec Święty Jan Paweł II tłumaczy to tak: Kościół narodził się na krzyżu w Wielki Piątek, a swoje narodziny ujawnił przed światem w dniu Zielonych Świąt, kiedy apostołowie zostali -jak mówi Pismo Święte - "przyobleczeni mocą z wysoka" i "ochrzczeni Duchem Świętym", które to wyrażenie oznacza udzielenie mocy Bożej.
Daniel Rops tak pisze o apostołach: "Od Zielonych Świąt wiara uczniów była już nie tylko ugruntowana, lecz stała się zdobywcza. Uświadomili sobie, że wśród społeczności żydowskiej, której życie i obrzędy dzielili, stanowią inny rodzaj ludzi, nowe plemię, którego zadaniem jest rzucać ziarno w ziemię. Odtąd poczuli w sobie siłę, która zdecydowanym na wszystko mniejszościom daje zwycięską odwagę". W tym właśnie dniu rozpoczęła się historia chrześcijaństwa. Dotychczas ukryty Kościół -jak pisze Jan Paweł II - "wychodzi na świat, tak jak nowo narodzone dziecko" i "w mocy Ducha Świętego zaczyna spełniać swoją misję".
Umocnieni Duchem Świętym apostołowie wyruszają z Wieczernika, aby zdobywać świat dla Chrystusa. Nic więc dziwnego, że Zesłanie Ducha Świętego jest jednym z najważniejszych świąt w Kościele katolickim. Z tradycji żydowskiej przejęto inne jego nazwy: Zielone Świątki i Pięćdziesiątnica.

Kościół - znaczy zwołanie
Choć Kościół objawił się światu dwa tysiące lat temu, teologowie do dziś mają kłopoty z jego zdefiniowaniem. Słowo "Kościół" (ekkiesia, z greckiego ek-kalein - "wołać poza") oznacza zwołanie. Nowotestamentowy termin ekklesia stanowi odpowiednik hebrajskiego słowa qahal, które w Starym Testamencie oznacza naród wybrany jako lud Boży. Jest to pojęcie używane przede wszystkim w odniesieniu do zgromadzenia pod górą Synaj, gdzie Izrael otrzymał Prawo i został ustanowiony Jego świętym ludem. Jak uczy Katechizm Kościoła Katolickiego, pierwsza wspólnota wierzących w Chrystusa, określając się jako "Kościół", uznała się za spadkobierczynię tamtego zgromadzenia. W niej Bóg "zwołuje" swój lud ze wszystkich krańców ziemi. Pierwsi chrześcijanie, przekonani o wyjątkowej misji i znaczeniu Kościoła, mówili nawet, że "świat został stworzony ze względu na Kościół". Najogólniej mówiąc, Kościół jest to wspólnota wyznawców Jezusa Chrystusa.

Nie jest, lecz trwa
Sobór Watykański II w konstytucji dogmatycznej o Kościele definiuje go jako "lud zjednoczony jednością Ojca i Syna, i Ducha Świętego". Jest on jeden, święty, katolicki i apostolski. Ten Kościół "Zbawiciel nasz po zmartwychwstaniu swoim powierzył do pasienia Piotrowi, zalecając Jemu i pozostałym Apostołom, aby go krzewili i nim kierowali, i który założył na wieki jako "filar i podwalinę prawdy".
Dalej następuje zdanie o kapitalnym znaczeniu, kiedy sobór pisze, iż Kościół ten, ustanowiony przez Chrystusa i zorganizowany jako społeczność, "trwa w Kościele katolickim, rządzonym przez następcę Piotra oraz biskupów pozostających z nim we wspólnocie". Na pierwszy rzut oka nie widać w tym sformułowaniu nic rewelacyjnego. Trzeba jednak pamiętać, że jeszcze niewiele ponad 20 lat przedtem papież Pius XII w encyklice "Mystici Corporis Christi" wyraźnie podkreślił, iż tylko Kościół rzymskokatolicki jest Kościołem Chrystusowym. Sobór, zmieniając słowo Jest" na "trwa", przyznał tym samym, że wiele elementów Kościoła Chrystusowego jest realizowanych autentycznie poza nim w Kościołach prawosławnych czy ewangelickich. Takie ujęcie dowartościowało inne Kościoły chrześcijańskie i w znacznym stopniu przyczyniło się do zbliżenia tych wspólnot z Kościołem rzymskokatolickim.
Kościół Chrystusa jest niezniszczalny. On sam powiedział św.iętemu Piotrowi: "Ty jesteś Piotr (czyli Skała), i na tej Skale zbuduję Kościół, a bramy piekielne go nie przemogą".

Duch Święty duszą Kościoła
Jak uczy "Katechizm", przesłanie Chrystusa i Ducha Świętego wypełnia się w Kościele, Ciele Chrystusa i Świątyni Ducha Świętego. Duch ukazuje ludziom idącym za Chrystusem zmartwychwstałego Pana, przypomina im Jego słowa i otwiera ich umysły na zrozumienie Jego Śmierci i Jego Zmartwychwstania. Święty Augustyn mówi: "Czym jest nasz duch, to znaczy nasza dusza, dla członków ciała, tym jest Duch Święty dla członków Chrystusa, dla Ciała Chrystusa, którym jest Kościół". Wielki papież Leon XIII w encyklice o Duchu Świętym "Divinum illud" istotę Kościoła ujął lapidarnie i plastycznie: "wystarczy powiedzieć, że gdy Chrystus jest Głową Kościoła, Duch Święty jest jegoduszą".